آب مجازی میزان آبی است که یک کالا و یا یک محصول کشاورزی در
مرحله رشد مصرف میکند تا به تکامل برسد یا به عبارت بهتر، میزان آبی که
برای تولید یک کالا مورد نیاز است.
مجازی بودن آب در این جا دارای این معنی می باشد که بخش زیاد آب مصرفی در فرایند رشد و تولید، در محصول نهایی وجود فیزیکی ندارد و در حقیقت مقدار بسیار ناچیزی از آب مصرفی
در پایان به عنوان آب واقعی در بافت محصول باقی می‌ماند.
مفهوم آب مجازی برای اولین باربه ان راهی برای فهم این که چگونه کشورهای دارای کمبود آب می توانند مواد غذایی،پوشاک و سایر کالاهای متمرکز روی آب را برای ساکنان خود فراهم کنند.
جریان های مجازی آب به ما کمک می کنند ببینیم که در یک کشور چگونه منابع آب برای حمایت از مصرف در یک کشور دیگر استفاده می شود.
کشور ها می توانند از طریق روابط تجاری بین المللی خود آب مجازی را وارد یا صادر کنند.
برای کشورهای دارای کمبود آب ، گاهی اوقات واردات آب مجازی (از طریق واردات محصولات آب متمرکز) می تواند جذاب باشد ، بنابراین فشارها بر منابع آب خانگی کاهش می یابد. این اتفاق برای مثال در کشورهای مدیترانه ای ، خاورمیانه و مکزیک رخ می دهد. کشورهای اروپای شمالی مقدار زیادی آب را به صورت مجازی وارد می کنند (بیشتر از صادرات) ، اما این امر به دلیل کمبود آب نمی باشد.(Mekonnen, M.M. and Hoekstra, A.Y. 2011)
نگرانی ها و مسائل رو به رشد آب منجر به توسعه مفاهیم جدید شده است. یک ایده از این دست مفهوم "آب مجازی" است. این یکی از روشهای صرفه جویی در مصرف آب در تولید محصول محسوب می شود. (Professor John Anthony Allan (2005).
آب مجازی برخلاف استفاده مستقیم از آب ، که شامل نوشیدن آب ، حمام کردن و پخت و پز است ، استفاده غیرمستقیم از آب است. به طور متوسط غیر گیاهخواران در ایالات متحده یا اتحادیه اروپا حدود 5000 لیتر آب روزانه مصرف می کند در حالی که به طور متوسط گیاهخواران روزانه 2700 لیتر آب مصرف می کند.
هر محصولی از ردپای آب منحصر به فردی برخوردار است. گوشت بیشترین آب مجازی را مصرف میکند. به عنوان مثال:
یک همبرگر تقریباً 2400 لیتر آب مجازی استفاده می کند. در طی کل پروسه ، از رشد محصولات خوراک گاوها ، گرفته تا ذبح کردن و فرآوری گوشت ، آب مصرف می شود.
یک فنجان قهوه برای تولید تقریباً 140 لیتر آب مجازی استفاده می کند. آب در طی مراحل تولید ، از رشد تا تولید ، بسته بندی و حمل و نقل مصرف می شود. آب مورد استفاده در فرایند تولید یک محصول کشاورزی یا صنعتی "آب مجازی" نامیده می شود.در ایران با متوسط بارندگی سالانه کم و همچنین کمبود منابع آب موجود،مفهوم آب مجازی و تجارت آن به عنوان یک راهکار برای بهینه سازی منابع آب در زمینه های زیادی مانند کمبود آب،خشکسالی و غیره استفاده می شود.(Karimi Pashaki،Khosrojerdi،Sedghi، 2017)
تجارت مواد غذایی به عنوان انتقال آب مجازی شناخته می شود (Ercin et al. 2009؛ Aldaya et al. 2010) و اخیراً به عنوان صادرات زمین مجازی دلالت دارد (فادر و همکاران 2011). اصطلاح "آب مجازی" توسط آلن (1993) تقریباً دو دهه پیش معرفی شد ، اما ورود به ارزیابی های جهانی منابع آب یک دهه دیگر طول کشید (هورلمان و نوبرت 2002). (B.M. Fekete, in Climate Vulnerability, 2013 )
