مبانی نظری گردشگری سلامت

توريسم، صنعتي درآمدزا و با صرفه اقتصادي بسيار كه با ايجاد تبادلات فرهنگي و اجتماعي ميان ملل مختلف مورد توجه مي باشد و فرصتهاي مناسبي براي ورود به عرصه تجارت بين المللي را فارغ از سطح توسعه يافتگي كشورها فراهم ميآورد. امروزه گردشگري درماني به منظور بهره گيري از فوايد درماني و تاثيرات جسمي و رواني مناطق خاص مورد توجه گردشگران قرار گفته است. كشور ايران در اين زمينه داراي توانمنديهاي همچون داروهاي نو تركيبي، سلولهاي بنيادين،درمانهاي چشم پزشكي و سرطانها، همچنين هزينه كم پزشكي نسبت به كشورهاي اروپايي و آمريكايي، هزينه كم اقامتي نسبت به منطقه، وجود اشتراكات ديني و پتانسيلهاي طبيعي همچون تنوع اقليمي بعنوان كشوري چهار فصل، لجن درماني، ماسه درماني، گل فشانها و در حوزه آب درماني وجود بيش از 1000 چشمه آب معدني و ديگر جاذبه هاي طبيعي كه پتانسيل لازم را در زمينه گردشگري درماني دارا مي باشد. اما توسعه اين حوزه از گردشگري آنطور كه بايد و شايد مورد توجه نهاد هاي متولي امر قرار نگرفته است و به تبع آن در سطح كسب و كار نيز مجموعه هاي خصوصي و موفق پاي نگرفته است (آقارحیمی ، 1388).

صنعت توریسم در دنیا دومین صنعت پردرآمد می‌باشد. همچنین از حوزه‌ی سلامت به عنوان سومین بازار پردرآمد در جهان یاد می‌شود که در کشورهای پیشرفته حوزه‌ی سلامت بیش از 10درصد از تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد. تلفیق این دو بازار بزرگ برای ایجاد یک بازار مشترک، یقینا منجر به ایجاد یک حوزه‌ی اقتصادی مطمئن و سود آور خواهد شد. شواهد موجود، نرخ رشد صنعت گردشگری را 4.3 درصد اعلام می‌کند، در حالی که نرخ رشد برای صنعت گردشگری سلامت حدود 10 درصد می باشد.

در برخی کشورهای دنیا، موضوع توریسم درمانی از اجزای لاینفک نظام سلامت می‌باشد که توجه به آن، باعث ایجاد درآمدهای پایدار برای سیستم سلامت این کشورها شده است. تا سال 2011، سالیانه حدود 50 میلیارد دلار از طریق توریسم درمانی عاید کشورهای مقصد می‌شد. در این میان، سهم سیستم سلامت کشورمان از این رقم 600 میلیون دلار در سال گذشته بوده است، که از فروش خدمات به 85 هزار نفر گردشگر سلامت حاصل شده است. این در حالی است که در قانون برنامه چهارم توسعه ذکر گردیده است که وزارت بهداشت موظف است تا پایان برنامه، 30 درصد از نیازهای ارزی خود را از طریق صادرات خدمات و تولیدات این بخش تامین کند. (ماده 87 بخش سوم) از سوی دیگر کارشنان این حوزه اما عقیده دارند که ایران می‌تواند پذیرای سالیانه حدود 1 میلیون نفر گردشگر سلامت باشد و این تعداد گردشگر می‌توانند ارز آوری در حدود 7 میلیارد دلار برای کشورمان داشته باشد. رقمی که تحصیل آن در شرایط فعلی میتواند جان تازه‌ای در پیکره‌ی نظام سلامت کشور بدمد و بسیاری از مشکلات این حوزه را حل کند.

بر اساس آمار جهاني گردشگري سلامت در سال 2012، 100 ميليارد دلار درآمدزايي داشته است درحالي که اين عدد در سال 2010 تنها 40 ميليارد دلار بوده است. البته در اين بين سهم کشورهاي اسلامي از درآمدهاي جهاني گردشگري سلامت تنها 3 ميليارد دلار در سال 2012 بوده و در اين بين سهم ايران هم از راه جذب اين نوع گردشگر در سال 2012 تنها 350 ميليون دلار بوده است. يعني در سال 2012 تنها 35/0 درصد از درآمد جهاني گردشگري سلامت سهم ايران شده و ايران با اين ميزان درآمد از نظر جذب گردشگر سلامت در رتبه 53 جهان قرار گرفته است