مبانی نظری رفتار نوآورانه

تعریف مفهومی رفتار نوآورانه

رفتار نوآورانه در محیط کار، رفتار پیچید­ه­ای است که شامل سه زمینه­تولید ایده، ترویج ایدهو پیاده‌سازی ایده است. تولید ایده، به ایده‌پردازی و ارائه­ی ایده‌های نو می‌پردازد و نشان‌دهنده­میزانی است که یک فرد ایده‌های جدید را تولید می‌کند. ترویج ایده به تلاش افراد برای جلب پشتیبانی و تعهد دیگران در پیاده‌سازی ایده‌های جدید اشاره دارد. پیاده‌سازی ایده به تلاش‌های عملی­تر برای تبدیل ایده‌های نو به راه­کارهای عملی و پیاده‌سازی آن‌ها در فعالیت کاری سازمانی­اش اشاره دارد (دیجانگ و دنهارتوگ^[1]، ۲۰۱۰:23) و (مورا^[2]، ۲۰۱۳:17). برای رفتار نوآورانه سه بعد تولید، ترویج و پیاده‌سازی ایده‌ها در نظر گرفته شده است.

تعریف عملیاتی رفتار نوآورانه (بعد تولید ایده‌ها): کارمندی دارای رفتار نوآورانه در بعد تولید ایده‌ها است که برای مسائل مشکل و دشوار ایده‌های جدید خلق می‌کند؛ به‌طور مرتب روش‌ها، تکنیک‌ها و ابزارهای جدید کاری را در جهت ایجاد نوآوری جستجو می‌کند؛ و راه‌حل‌های ابتکاری و بدیع برای مسائل کاری پیدا می‌کند. با این توضیح، این متغیر بر اساس این‌که به چه میزان، کارمند در مسائل کاری خلاقیت دارد و ایده‌پردازی می‌کند، سنجیده می‌شود.

تعریف عملیاتی رفتار نوآورانه (بعد ترویج ایده‌ها): کارمندی دارای رفتار نوآورانه در بعد ترویج ایده‌ها است که به دنبال جلب حمایت و پشتیبانی از ایده‌های نوآورانه باشد؛ برای ایده‌های نوآورانه به دنبال کسب تأیید و توجیه لازم است؛ و اعضای مهم سازمان را برای ایده‌های نوآورانه مشتاق می‌نماید. در پژوهش حاضر، این متغیر بر اساس این‌که به چه میزان، کارمند به دنبال جلب حمایت، پشتیبانی، تأیید و توجیه دیگران برای ایده‌های نوآورانه خود است، سنجش می‌شود.

تعریف عملیاتی رفتار نوآورانه (بعد پیاده‌سازی ایده‌ها): کارمندی دارای رفتار نوآورانه در بعد تولید ایده‌ها است که ایده‌های نوآورانه را کاربردی می‌کند؛ ایده‌های نوآورانه را با روشی نظام‌مند به محیط کاری‌ خود معرفی می‌کند؛ و سودمند و کاربردی بودن ایده‌های نوآورانه‌اش را ارزیابی می‌کند. بنابراین، این متغیر بر اساس این‌که به چه میزان، کارمند، ایده‌های نوآورانه خود را کاربردی و پیاده‌سازی می‌نماید، مورد سنجش قرار می‌گیرد.

رفتارهاي نوآورانه^[3]، به عنوان رفتارهايي که با خود تغيير به همراه مي آورد، با دگرگونسازي شغلي ارتباط پيدا ميکند. اين نوع رفتارها بيانگر ايجاد و خلق چيزهاي جديد ويا متفاوت است و به واسطه ي جهتگيري براي تغيير تعريف ميشود، زيرا اين رفتارها با ايجاد محصولي جديد، خدمت، تفکر، رويه و فرايندي جديد، در ارتباط است (وودمن و همکاران ^[4]، 1993: 93). بر اساس ديدگاه جانسن^[5] (2001:287)، رفتار نوآورانه فردي در محيط کار به عنوان يک رفتار پيچيده، شامل سه رفتار مختلف ميشود: توليد ايده، پشتيباني از ايده، و عمل کردن به ايده. نوآوري فردي با توليد ايدههاي بديع و سودمند در حيطههاي مختلف شروع ميشود. همچنين، مامفورد، اسکات، گديس و استرانگ^[6] (20027:)، رفتارهاي نوآورانه را به 2بعد تقسـيم کرده اند: الف) ارائه و آزمودن ايدههاي نو، ب) اجرا و پيادهسازي اين ايده ها. افراد ميتوانند با ترکيب، توليد، پشتيباني و در نهايت عملي کردن ايدهها در هر زمان انتظار نوآوري داشته باشند (اسکات و همکاران^[7]، 1994:580).