مبانی نظری مولفه های موفقیت در دستیابی به اهداف برنامه استراتژیک

2-2-ادبيات پژوهش

 پيشرفت و توسعه سريع و تغييرات پرشتاب محيطي در جهان امروز، آگاهي از تحولات را ضروري ساخته است. نياز به برنامه ريزي بر كسي پوشيده نيست؛ بي اعتمادي ناشي از تغييرات محيطي وگرايش به كسب سود بيشتر برنامه ريزي را به ضرورتي انكارناپذير تبديل كرده است. نظام برنامه ريزي استراتژيك يك كانال ارتباطي بسيار موثر و مفيد در سطوح مختلف هرم سازماني را به وجود مي آورد. اكثر سازمانهايي كه اقدام به تدوين برنامه ريزي استراتژيك كرده اند، دريافته اند كه اين فرايند مانند دوره آموزش مديريت كاربردي نقش مهمي در اعتلا و درك مديريتي آنان داشته است. يكي از جلوه هاي زيباي مديريت نوين ضرورت رويكرد سازمانها به مشاركت عمومي و تدبير انديشي لازم براي بهره گيري از منابع انساني در راه نيل به اهداف است(شأني ،1383: 43).

برنامه ريزي استراتژيك عوامل اساسي خطرآفرين محيطي را تحليل ميكند و براي رسيدن به هدفها، گزينه هاي مناسب ارايه مي دهد. به عبارت ديگر، برنامه ريزي استراتژيك فرآيند تعيين اهداف سازمان و تصميمگيري درباره طرح هاي جامع عملياتي و اجرايي، براي تحقق آن اهداف است. درنظام برنامه ريزي استراتژيك عوامل گوناگوني تاثيرگذارند كه اهم آنها عبارتند از: بزرگي يا كوچكي سازمان، اندازه سازمان، نوع مديريت، پيچيدگي¬هاي شرايط محيطي، پيچيدگي هاي فرايند توليد، انواع مشكلات، و اهداف نظام برنامه ريزي سازمان(شأنی ،1383: 46).

تغيير در شرايط محيط و در سياست¬ها، نگرش¬ها، ديدگاه¬ها، ساختارها، نظام¬ها و ... عواملي هستند كه بر آرمان¬ها و اهداف برنامه¬ريزي تأثير گذاشته و در نهايت باعث تغيير برنامه مي¬گردند. برنامه¬ريزي در شكل عقلايي، ظرفيت و توانايي مقابله با چنين تغييراتي را نداشته و منجربه شكست مي¬شود. اين شرايط موجب رشد اين تفكر شد كه در برنامه ريزي بايد بتوان مطابق با تغييرات، جهت حركت سازمان را تغيير داد و جهت و رفتار جديدي را در پيش گرفت. اين نگرش زمينه¬ساز ابداع برنامه ريزي استراتژيك شد. برخلاف برنامه ريزي سنتي كه در آن آرمانها و اهداف تعيين ميشوند،هدف برنامه ريزي استراتژيك، تبيين و تدوين استراتژي است. بسته به نوع، تنوع و ماهيت تغييرات موجود در محيط ميتوان تركيبي از برنامه ريزي سنتي و برنامه ريزي استراتژيك را به كار برد(غفاريان و عمادزاده  ،1383: 26).

 طبق آخرين تحقيقات انجام گرفته درخصوص درصد استفاده از ابزارهاي مديريتي توسط مديران در سال 2006 كه در مجله معتبر استراتژي و رهبري به چاپ رسيده، برنامه ريزي استراتژيك بيشترين كاربرد را با كسب 88 %آرا توسط مديران موسسات بزرگ دارا بوده است.

2-2-1-برنامه ریزی استراتژیک :

بیشتر برنامه ریزیها براساس دیدگاه عقلایی، دارای شکل «آرمانها و اهداف ـ طرحها و اقدامات ـ منابع مورد نیاز» می‌باشند. در این مدلها، ابتدا آرمانها و اهداف سازمان تبیین شده، سپس طرحها و اقدامات لازم تعیین و در نهایت منابع مورد نیاز برای انجام برآورد می‌گردند. تغییر در شرایط محیط، سیاستها، نگرشها، دیدگاهها، ساختارها، نظامها و . . . عواملی هستند که بر آرمانها و اهداف برنامه ریزی تأثیر گذاشته و در نهایت باعث تغییر برنامه می‌گردند. برنامه ریزی در شکل عقلایی فوق، ظرفیت و توانایی مقابله با چنین تغییراتی را نداشته و منجر به شکست می‌گردد. این شرایط موجب رشد این تفکر شد که در برنامه ریزی باید بتوان مطابق با تغییرات، جهت حرکت سازمان را تغییر داد و جهت و رفتار جدیدی را در پیش گرفت. این نگرش زمینه‌ساز ابداع برنامه ریزی استراتژیک شد. برخلاف برنامه ریزی سنتی که در آن آرمانها و اهداف تعیین می‌شوند هدف برنامه ریزی استراتژیک، تبیین و تدوین استراتژی است. بسته به نوع، تنوع و ماهیت تغییرات موجود در محیط می‌توان ترکیبی از برنامه ریزی سنتی و برنامه ریزی استراتژیک را بکار برد. برنامه ریزی استراتژیک گونه‌ای از برنامه ریزی است که در آن هدف، تعریف و تدوین استراتژیهاست. از آنجایی که استراتژی می‌تواند دارای عمر کوتاه یا بلند باشد برنامه ریزی استراتژیک می‌تواند برنامه ریزی بلندمدت یا  کوتاه‌مدت باشد اما متفاوت از آنهاست. (کارتر ، 2005: 4)