مبانی نظری برنامه ریزی استراتژیک سیستم های اطلاعاتی

2-3- بخش دوم: برنامه ریزی استراتژیک سیستم های اطلاعاتی

2-3-1- سیستم های اطلاعاتی

مقالات و کتاب های بسیاری در حوزه  سیستم های اطلاعاتی هستند که با این سؤال شروع می شوند «سیستم های اطلاعاتی چیست؟» با این حال پاسخ به این پرسش به علت ماهیت چند رشته ای سیستم های اطلاعاتی، شالوده فلسفی آن و مکان آموزش محققان سیستم های اطلاعاتی(تعارض بین موقعیت های فلسفی/جهان بینی های متفاوت) مسئله ای غامض است. با مطالعه متون سیستم های اطلاعاتی آنچه که آشکار می گردد وجود کمبود توافقی مشترک در تعارف عموماً پذیرفته شده در میان دانشگاهیان و متخصصان برجسته در رابطه با این موضوع است که دقیقاً حوزه سیستم های اطلاعاتی شامل چه چیزی می شود. موضوع شگفت آور این است که هیچ وضوح تئوریکالی در سیستم های اطلاعاتی وجود ندارد. به قول اویسون و فیتزجرالد (1993) قرار دادن محیطی حول ناحیه و برقرار کردن تعاریف مشترک و قواعد پذیرفته شده کار بسیار سختی است. این سختی در این حقیقت نیز وجود دارد که به نظر می رسد که سیستم های اطلاعاتی از مجموعه ای از حوزه های اجتماعی و تکنیکی نشأت گرفته است. حوزه های دیگر خودشان را از طریق درک آسان عباراتی که اغلب در ناحیه آکادمیکشان پذیرفته شده است، تعریف می کنند. مثلاً روانشناسی خود را به عنوان مطالعه رفتار و ریاضیات خود را به عنوان مطالعه سیستم های عددی تعریف می کند.

روش دیگر برای پاسخ به این پرسش(سیستم های اطلاعات چیست؟) این است که تعدادی از تعاریف حال حاضر سیستم های اطلاعاتی را مورد آزمایش قرار دهیم. این کار ما را قادر خواهد کرد که قلمرو سیستم های اطلاعاتی را درک کنیم و محتوی و مفهوم آن را بیازماییم. در زیر چند تعریف از نویسندگان حوزه سیستم¬های اطلاعاتی فهرست شده است:

سیستمی برای جمع آوری، پردازش، ذخیره و نمایش اطلاعات.

یک سیستم اطلاعات تنها برای خدمت رسانی به سیستم های کسب و کاری که بخشی از آن هاست وجود دارد. این سیستم حقایق و اشکال مورد نیاز برای کسب و کار را ضبط و نگهداری می کند. گروهی رسمی از پردازش ها که به منظور نیازهای یک شرکت بر مجموعه ای از داده ها عمل می کنند تا بخشی از اطلاعات ضروری برای عملیات شرکت را شرح دهند و توزیع کنند.

یک سیستم اطلاعات مجموعه ای تنظیم یافته برای جمع¬آوری، انتقال، ذخیره و پردازش داده به منظور ارسال اطلاعات برای عمل کردن است. یک سیستم اطلاعات ترکیبی تنظیم یافته از انسان، سخت¬افزار، نرم¬افزار، شبکه-های ارتباطی و منابع داده است که اطلاعات یک سازمان را جمع آوری، انتقال و ارسال می کند(اخگر و ناصرزاده،1389: 22). 

2-3-2- استراتژی

واژه استراتژی از واژه یونانی «Strategos» مشتق شده است که به معنای ژنرال ارتش است. همان طور که بلکبری توضیح می دهد هر کدام از ده قبیله یونان باستان سالیانه یک Strategos برای ریاست ارتش هنگ انتخاب می-کرد. در نبرد ماراتون(490 قبل از میلاد) با ایران، Strategos به عنوان مشاوره حاکم سیاسی را نصیحت می کرد. آن ها نظرات «استراتژیک» درباره اداره نبرد برای پیروزی را بهتر از نظرات تاکتیکی درباره اداره نیروها برای پیروزی دریافتند. اخیراً استراتژی تبدیل به آیتمی با اهمیت در دستور جلسه مدیریت، دوم توضیحی دقیق درباره معنای آن شده است. واژه استراتژی به صورت افزاینده در تمامی سطوح و در تمامی زمینه ها به کار می رود. مفهوم استراتژی از سال 1960 در مطالعات کسب و کار بکار برده شد و از آن زمان پذیرش گسترده ای را به دست آورد، اگر چه یک مفهوم مبهم و خاص باقی ماند. استراتژی کسب و کار به عنوان طریقی که شرکت با آن رقابت می کند، شناخته می شود و شامل دنبال کردن، دستیابی و حفظ مزیت رقابتی در یک صنعت است. فرض کلیدی بسیاری از محققان مدیریت این است که عملکرد بهتر زمانی حاصل می شود که کسب و کار در مقایسه با رقبا سعی در بدست آوردن و حفظ مزیت رقابتی کند که جوهره تفکر استراتژیک معاصر است. تعریف مفهوم استراتژی از یک محقق به محقق دیگر متفاوت است اما جوهره بسیاری از تعاریف به مفهوم استراتژی به عنوان «الگویی در جریان تصمیمات و فعالیت ها که خصیصه اصلی آن ارتباط سازمان با محیطش میباشد و به عنوان عاملی تعیین کنده در دستیابی به اهداف می باشد» اشاره دارد. استراتژی کسب و کار به معنی «یک مجموعه یکپارچه ای از فعالیت ها با هدف افزایش قدرت و توانمندی بلندمدت شرکت در ارتباط با رقبایش» می باشد. تحقیقات استراتژی کسب و کار اساساً مرتبط با درک این مطلب است که چه چیزی سازمان را در محیطش اثربخش می¬کند و به کشف فرایندهای مورد نیاز برای ارتقای اثربخشی سازمان اشاره دارد.

نیکس(1999) می گوید: «در یک زمان استراتژی دوره ای است که ما طراحی می کنیم. سفری است که ما تصور می کنیم. در همان زمان دوره ای است که ما آن را اداره می کنیم. سفری است که عملاً آن را ساخته ایم. حتی هنگامی که ما سفری اکتشافی را با هیچ مقصد خاصی شروع می کنیم». از دیدگاه نیکس، ما این گزاره را مطرح می کنیم که استراتژی چشم انداز، موقعیت، طرح و الگو است. استراتژی می تواند در فاصله بین اهداف و وسایل قرار بگیرد، به طور خلاصه، استراتژی(در زمینه تشکیلاتی) واژه ای است که یک چارچوب قابل ارزیابی برای شبکه پیچیده تفکرات، تصورات، ایده ها، بینش ها، آگاهی ها، تجربیات، اهداف، مهارت، ارزش ها، احساسات یا ساخت ذهنی جمعی افراد را منعکس می کند که راهنمایی مخصوص را برای اعمال خاص به دنبال غایاتی خاص با به کارگیری منابع محیط دینامیک فراهم می کند. نیکس(1999) می گوید که استراتژی «هیچ موجودیتی بدون غایاتی که به دنبال آن است ندارد.» این بدین معناست که پیش نیازهای لازم برای فرمول بندی استراتژی درکی روشن و گسترده از غایاتی که باید به دست آید است. بدون این غایات در دیدگاه، عمل کاملاً تاکتیکی می شود و سریعاً به چیزی بیش از یک نتیجه اشتباه منحط نمی شود. بنابرین فرمول بندی استراتژی نیز می تواند به عنوان یک فرایند پراگماتیک و عملگرا تبدیل تشکیلات از وضعیت کنونی(آنگونه که هست) به وضعیت مطلوب(آنگونه که باید باشد) براساس ساختار ذهنی افراد در تشکیلات تعریف شود(محمدی و همکاران،1390: 15).