مبانی نظری تبیین مفهومی مسئولیت اجتماعی شرکت ها

در يك جامعه مدنی، گروه ذینفعان شامل کل جامعه می شود. ذینفعان ، جوامع محلی، ملی و جهانی را در بر می گیرند. پیام های مسئولیت اجتماعی شرکتی در سطح محلی، شامل فعالیت هايی در راستای بهبود شرايط مکانی که کارکنان در آن زندگی وکار می کنند، می شود. شرکت ها در سطح ملی از عباراتی استفاده می کنند تا تلاش هايشان را در زمان های بحرانی در جهت ارتقاء منافع ملی کشورهای به خصوصی توصیف نمايند. در سطح جهانی، شرکت ها نگرانی های خود را پیرامون زندگی شهروندان مطرح می کنند و تلاش می کنند تا با استفاده از منابعی که از طريق فروش محصولات شان به دست می آورند، کیفیت زندگی شهروندان را ارتقاء دهند(خلیفه سلطانی، والی،1390).

 ابعاد؛دامنهوگسترهمسئولیتاجتماعیشرکتیعبارتاستاز:

1. مسئولیتاجتماعیشرکتدررهبریوفرایندهایدرونسازمانی

ماموريتوچشمانداز،خطمشیهاورويهها،کدهایاخلاقی،مقرراتوآيیننامهها .

2.مسئولیتاجتماعیشرکتدراقتصادوصنعت

تامینکنندگانوپیمانکارانزنجیرهتامین،حقوقمشتريانومصرفکنندگان،سرمايهگذاریاجتماعیمسولانه،مسئولیتدرقبال محصول،مديريتخريدمسئولانه،لابیکردنمسئولیتپذير .

3. مسئولیتاجتماعیشرکتدرمحیطکار

ايمنیوسلامتیکارکنان،آموزشوتوانمندسازیکارکنان،حقوقبشر،کارشايسته،تبعیض.

4.مسئولیتاجتماعیشرکتدرمحیطزیست

توسعهپايدار،کاهشآلودگی،مديريتضايعات،صرفهجويیدرانرژی،مديريتخريدسبز .

5.مسئولیتاجتماعیشرکتدرجامعهوکشور

جامعهمحلی،جامعهدانشگاهی،مشارکتبانهادهایاجتماعی،مشارکتباسازمانهایغیردولتی،حمايتازفعالیتهایداوطلبانه یکارکنان،کمكهایخیريهواسپانسرينگ.

بدينترتیب،شرکتهاموفقیتوتداومحیاتخودرادرگرومسئولیتدربرابرمحیطاجتماعیمیبینند.دراينصورتبا رويکردیآيندهنگر،مسئولیتاجتماعی،نهتنهاسیاستیهزينهبرتلقینخواهدشد،بلکهنوعیسرمايهگذاریانسانیواجتماعی تلقیمیشود. دراينجاستکهکارايیاقتصادی،تنهامسئولیتشرکتتلقینمیشود(شام و یام، 2010).

با گذر زمان، مفهوم اخلاق تجاری و پاسخگويی زيست محیطی شرکت ها رواج يافت و از دهه 1980 به بعد تمايل عمومی به تأيید مسئولیت پذيری اجتماعی گسترده تر شد. رسوايی های شرکتی از يك سو و جهانی شدن شرکت ها از سوی ديگر بر اين تمايل افزود. در دهه 1980 به ويژه در عصر سیاست گذاری های اقتصادی احزاب محافظه کار )تاچر و ريگان(، و به دنبال تلاش برای ايجاد ضوابط رفتاری از طريق سازمان ملل برای شرکت های فرا ملی که به صورت اولیه به حال خود رها شده بودند، مقاومت های عمده ای علیه شرکت های فراملیتی ايجاد شد( دریائی و همکاران، 1394).

بسیاری از پژوهشگران، مسئولیت اجتماعی شرکتی را طیفی گسترده از ذینفعان دانسته که نه تنها شامل سهامداران، بلکه در برگیرنده سرمایه گذاران و همچنین کارکنان، تأمین کنندگان، جوامع، دولت و محیط زیست نیز می باشد(شام و یام، 2010). مسئولیت اجتماعی در کسب و کارها، می تواند فرصت هایی همچون کسب مزیت رقابتی، افزایش سهم بازار وایجاد بازارهای جدید را به همراه داشته باشد(سمی و همکارانش، 2010). در واقع، مسئولیت اجتماعی شرکتی، شکلی از مدیریت است که شامل روابط اخلاقی و برخورد شفاف و روشن شرکت با تمامی ذینفعانشان می باشد، که با استقرار آن به عنوان جزئی از اهداف شرکتی، که توان سازگاری با توسعه پایدار جامعه، حفظ منابع زیست محیطی و فرهنگی را ایجاد می کند و طبق الگوی راهبردی دانشکده بازرگانی هاروارد مسئولیت های اجتماعی، همواره به عنوان عنصر اصلی در تدوین راهبردهای یک شرکت درنظر گرفته می شود. طبق نظر پیرس و داهه (2005) مسئولیت اجتماعی، اکنون به عنوان یک مفهوم فراگیر در تجارت و همچنین در میان مدیران ارشد به عنوان جزء جدانشدنی در مشاغل اجرایی، مدنظر قرار می گیرد. همچنین هنری مینتزبرگ(1983) نیز بیان کرد که پرداختن به راهبردهای مسئولیت اجتماعی شرکتی، می تواند به عنوان عاملی برای انجام فعالیت های مسئولانه اجتماعی، منطبق با ارزش های مدنظر هریک از مدیران اجرایی، باشد(میلتون، 2010). از نظر ساموئل سرتو مسئولیت اجتماعی شرکتی یک عنصر اصلی برای بقای هر بنگاه اقتصادی به شمار می رود(سرتو، 1993). طبق نظر کنت هاتن و ماری هاتن مسئولیت اجتماعی بنگاه ها، وقتی مطرح می شود که در مدیریت حفظ منافع ذینفعان بنگاه خللی ایجاد شود. عدم توجه بنگاه ها به ذینفعان خارجی، منجر به بروز پیامدهایی سخت برای مصرف کننده کالا شده و به این شکل حریم جامعه شکسته می شود. لذا مسئولیت اجتماعی شرکتی، از مسئولیت های یک مدیر آینده نگر می باشد. هدف اصلی سازمان ها تولید محصولاتی جهت به دست آوردن سود بیشتر در محیطی رقابتی می باشد(لاماندی، 2008).